Η πρώτη φορά ήταν με τον Ντίνο, στο Παλιό Ωδείο της Καβάλας, το 1993. Είχε φύγει στη μέση της παράστασης ένας παρεξηγημένος πελάτης από μπροστινό τραπέζι, επειδή του είχε πετάξει ο Τζίμης έναν τεράστιο δονητή και μετά του φώναξε «πιάνεις πουλιά στον αέρα». Ο τύπος έκανε μια γκριμάτσα αηδίας, σηκώθηκε αναστατωμένος και έφυγε, αν και η έξοδός του ήταν εξόχως εξευτελιστική -στο μυαλό του ίσως είχε μία γρήγορη αποχώρηση, αλλά τα τραπέζια ήταν τόσο κοντά που χρειάστηκε να σηκώνει έναν-έναν τους υπόλοιπους πελάτες για να περνάει και θα έκανε κάνα τρίλεπτο για να φτάσει στην πόρτα. Και σε όλο αυτό το διάστημα, ο Τζιμάκος ζωγράφιζε, με έναν εκπληκτικό αυτοσχεδιασμό βασισμένο στον μοναδικό θαμώνα της βραδιάς που είχε έρθει να δει Πανούση ανέτοιμος για την πιο αθώα από τις πλάκες που έκανε στον κόσμο. Είχε προηγηθεί ψάξιμό του σε τσάντα κοπελιάς από την οποία είχε βγάλει, δήθεν, τον συγκεκριμένο δονητή και της έλεγε «καλέ αδυνάτισες εσύ, σίγουρα όταν τον είχες αγοράσει είχες δέκα κιλά παραπάνω» κι αυτή είχε χεστεί στο γέλιο.
Έκανε δεξιά στη Βενιζέλου. Η κουβέντα κράτησε κάπου πέντε λεπτά. Δεν τον είχα ξαναδεί να κλαίει. Ίσως δεν είχε κλάψει ποτέ στη ζωή του ως τότε, δεν ξέρω. Εγώ κρατήθηκα. Παλικάρι. Όσο μιλούσε, τραγουδούσα από μέσα μου το «Boys Don’t Cry» και τον κοίταγα παγωμένος. Άνοιξα την πόρτα κι έφυγα πριν τελειώσει όσα είχε ετοιμάσει να μου πει. «Δεν φταις σε τίποτα εσύ, ούτε η αδερφή σου, σας αγαπάμε και θα σας αγαπάμε για πάντα, αλλά θα ζούμε χωριστά, εγώ στο δικό μου σπίτι, εσείς με τη μάνα σας», εντάξει, αναμενόμενα όλα αυτά, απλώς είναι δυσβάσταχτα όταν σου ανακοινώνονται και επίσημα, στα δεκάξι σου.
«Έλα σπίτι αμέσως», είπε η Άννα στο τηλέφωνο. Έτρεξα στη Σόλωνος, στον τέταρτο σταθμό μας στην πόλη, μπήκα και την είδα να με περιμένει πάνω από τον υπολογιστή. «Άκου». Και μου ‘βαλε ένα βιντεοκλίπ, όπου μια μπάντα με περίεργα μούσια χτυπιόταν σε ένα ρινγκ και ο τραγουδιστής έφτυνε τα λόγια κουνώντας το κεφάλι δεξιά-αριστερά, με τον κιθαρίστα να μπαινοβγαίνει στο εφέ απευθυνόμενος με δαιμονική χαρά προς το πλήθος:
Wake up
μπρδ μπρδ μπρδ μπρδ make up
μπρδ μπρδ μπρδ μπρδ shake up
μπρδ μπρδ μπρδ upon the table
μπρδ μπρδ μπρδ another fable
Είχαμε πάρει τα εισιτήρια μέρες πριν. Αρρώσταινα από το πρωί μ’ εκείνο το τρέμουλο της πρώτης φοράς που με πιάνει όποτε πλησιάζει κάτι που περίμενα καιρό κι όλο κοντεύει η ώρα που θα γίνει πραγματικότητα. Το έχω νιώσει σε συναυλίες, σε δισκάδικα, σε βιβλιοπωλεία, σε αεροδρόμια και σε κάθε εκδρομή με τον ΠΑΟΚ, αυτό το καρδιοχτύπι που σε κάνει να αναπνέεις ακαθόριστα, ώσπου σε πνίγει, δε σου φτάνει ο αέρας. Λίγο πριν: Είναι ένα σημείο που φεύγω, απογειώνομαι, βλέπω τον ίδιο μου τον εαυτό ως παρατηρητής. Σα να μη χωράω στο σώμα μου. Και, ξάφνου, όλα συμβαίνουν όπως θα έπρεπε να συμβούν, περπατάω υπνωτισμένος από τη λαχτάρα να ζήσω το προδιαγραμμένο. Είναι οι στιγμές που οι πολλοί εαυτοί μου ξυπνάνε ταυτόχρονα στο κεφάλι για να μη χάσουν τη γιορτή -στις χαρές κανείς δε λείπει. Όταν χτυπιέσαι δίπλα στα ηχεία και τα μπάσα σε σηκώνουν δυο πόντους πιο ψηλά από το έδαφος. Όταν φτάνεις στην πρώτη λέξη και διπλώνεις την αριστερή σελίδα, μυρίζοντας το φρέσκο χαρτί της επόμενης μαγείας. Όταν κείτεσαι ανάσκελα με τα μάτια σκοτεινά, αδειανά και όλοι και όλα γυρίζουν μαζί με τη Γη αλλά εσύ έχεις σταματήσει να γυρίζεις μαζί τους για ένα λεπτό κι είναι το πιο ωραίο λεπτό που έχεις ζήσει ποτέ, λίγο πριν σου ψιθυρίσουν «σήκω, ξημέρωσε». Όταν ακούς το πρώτο μαρσάρισμα, χάραμα, η πόλη κόκκινη απ’ το αίμα της προηγούμενης νύχτας κι από τον ήλιο που θα σου κάνει παρέα μέχρι το Νότο.
Κάποια Σάββατα με έπαιρνε ο πατέρας μου στη δουλειά, συνήθως όποτε είχε τρίψιμο. Είχα γλυκαθεί με το πρώτο πεντακοσάρικο, που τότε με ένα πεντακοσάρικο περνούσες έναν μήνα με καλυμμένα Μίκυ Μάους, Μπλεκ και Περιπέτεια, αλλά δεν επαναλήφθηκε τέτοιο μεροκάματο, ήταν κάτι σαν πριμ μεταγραφής στον υπέροχο κόσμο των μωσαϊκών-μαρμάρων. Αυτός έφτιαχνε πατώματα με μωσαϊκά και ο αδερφός του μάρμαρα, μια δουλειά-τέχνη που απαιτούσε ώρες υπομονής, σκέψης, κουβαλήματος, τοποθέτησης και μετά τριψίματος με την τρομακτική μηχανή επί ώρες, με το αλφάδι εφιάλτη να τον στοιχειώνει κάθε φορά και να νυχτώνει προσπαθώντας να πετύχει το τέλειο, αυτό που θα καμαρώνει όταν φύγει και θα λέει στο καφενείο «τραβάτε να δείτε τι έφτιαξα». Δεν έκανα βαριές δουλειές, κουβαλούσα κάνα εργαλείο, έλεγχα με το αλφάδι κάθε σημείο του πατώματος που μου άρεσε αυτή η μέτρηση και την έκανα κάθε δύο λεπτά και τον τρέλαινα, έφερνα καινούργια γυαλόχαρτα αλλά, κυρίως, σκούπιζα τη σκόνη από τις πέτρες που άφηνε πίσω της η μηχανή, αυτή ήταν η αγαπημένη μου δουλειά. Η μυρωδιά εκείνης της σκόνης, ακόμα την έχω. Μια φορά βαριόμουν να τη μαζεύω στα σακιά και την έριξα στον σωλήνα του μπαλκονιού, με την εντύπωση πως θα πάει κάτω και θα πέσει στο χώμα, έπλυνε μετά ο πατέρας μου και βούλωσαν όλα, χρειάστηκε να ξηλώσουν τα πάντα, με έβριζε κάνα χρόνο.
Το έπαιζε διαρκώς στο MTV, το οποίο αποτελούσε τη μοναδική μου ασχολία για αρκετό καιρό ως νέος κάτοικος Θεσσαλονίκης. Ήταν ο ορισμός του «στο χωριό μου δεν είχαμε», οπότε έβγαζα απωθημένα ολόκληρης παιδικής ηλικίας. Ανάμεσα στα χιτάκια της εποχής, δηλαδή το Groove Is In The Heart των Deee-Lite, το Hobo Humpin Slobo Babe των Whale και κάτι φλώρικα ποπ που είναι ίδια σε κάθε εποχή άρα δεν τα θυμάσαι, κάθε τόσο πετάγονταν κάτι αλήτες και ούρλιαζαν κάτι σαλονικιώτικα λλα-λλα-λλα-λλα-λλα, έπαιζαν τις κιθάρες στα διαλείμματα του μπάσου κάπως υπόκωφα, ξεσπούσαν με ένα ασύλληπτα κολλητικό γιεγιέδικο ρεφρέν και μου ανέβαζαν την πίεση πριν ξαναπέσει στο επόμενο ξενέρωτο βιντεοκλίπ. Φάτσες να τις πάρεις όπως είναι και να τις πετάξεις στη θάλασσα, αλλά ωραίο πράμα το τραγούδι, περίεργο, αναρωτιόμουν αν έτσι θα είναι το πανκ από ‘δώ και πέρα.
Κατακαλόκαιρο, ακριβώς στη μέση του Ιούλη, αλλά ο Αλιάκμονας παγωμένος. Από το γόνατο και πάνω ιδρώναμε, τα πόδια είχαν μουδιάσει στο ελαφρύ ρεύμα που ξύριζε τις γάμπες. «Καλά που δεν βγάλαμε τα παπούτσια, θα είχαμε ξυλιάσει», είπε ο Ντίβας κι εκεί πρόσεξα πως είχε βουτήξει τα πόδια με τις κάλτσες και τα σταράκια. «Ρε μαλάκα», του είπα μετά από πολλή σκέψη, «στις κάλτσες δεν είχες κρύψει το πράμα»; Ο ήλιος ήταν ακριβώς από πάνω μας, ήθελα να ριχτώ ολόκληρος στο ποτάμι αλλά δεν είχαμε δεύτερα ρούχα. Κάτι που έμοιαζε με φραπέ εξατμιζόταν δίπλα μου, πάνω στα βράχια. Ρουφούσα κι έφτυνα, προσπαθούσα να το καταπιώ με δυσκολία, έπρεπε κάπως να ξενερώσουμε από τη χθεσινή κραιπάλη. «Κοίτα τα πουλάκια, ρε φίλε, τι όμορφα που πετούν»! Το έλεγε αλλά είχε γείρει στο πλάι, έψαχνα τα πουλιά στο οπτικό του πεδίο, δεν τα ‘βρισκα. «Να πιάσουμε κανένα ψάρι, σαν τις αρκούδες, να μην χαλάμε φράγκα στις καντίνες».
Είχαμε μπει για τη γέννα από τις επτά το πρωί. Η Ηλέκτρα από τότε μας είχε γραμμένους, δεν έβγαινε με τίποτα κι ας είχε κλείσει εννιά μήνες και δύο μέρες στην κοιλιά της μάνας της. Περιμέναμε. Ο Χρήστος, ο γυναικολόγος μας από πολλά χρόνια πριν, ήταν άνετος. Δική σας είναι η μέρα, όσο χρειαστεί, μην αγχώνεστε. Εγώ είμαι εδώ. Γιατρός μας και φίλος μας.
Με ρώτησε ο Πάνος αν είχα ακούσει Μπιλ Χικς. Παιδευόταν τότε στη μεγαλούπολη, έψαχνε άκρη και άκρες για το επόμενο βήμα, για ένα οποιοδήποτε στέρεο βήμα έτσι που αιωρούνταν με το χρυσό του κεφάλι ανάσκελα στο κενό, κυνηγημένος από τις εμμονές και τις ανασφάλειές του στην πόλη όπου όλοι είναι ξένοι. «Τον ξέρω τον τύπο, είχαν γράψει ένα τραγούδι γι’ αυτόν κάποιοι Tool. Learn to swim, see you down in Arizona Bay». Δεν το ήξερε. Είχε τεράστιο κόλλημα με τον Χικς, το οποίο το πλήρωσε με αίμα και ατελείωτο πόνο στο στομάχι, για χρόνια. Δύσκολη ιστορία, για άλλη μέρα. Επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη, ξανάπιασα αυτό το ενδιαφέρον τραγουδάκι που είχα κατεβάσει μοναχό του από τις δυσκίνητες εφαρμογές της εποχής.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 (κατά τη διάρκεια της οποίας γεννηθήκατε οι περισσότεροι που διαβάζετε αυτό το κείμενο) το internet πραγματικά ήταν κάτι διαφορετικό. Από τον τρόπο με τον οποίο έμπαινες (το αξέχαστο «γαϊδουράκι») μέχρι την ταχύτητα (κατέβαζες ένα τραγούδι σε μια ώρα και το έκανες θέμα στο βραδινό καφέ), την αισθητική και τη διαρκή καινοτομία που σε εξέπληττε καθημερινά, όπως ήταν λογικό, αλλά και την επικοινωνία ανάμεσα στους χρήστες, με το mirc και τα chat rooms και τη μετέπειτα επανάσταση του messenger, ώσπου ήρθε το Facebook και τα γάμησε όλα. Λίγα ήταν τα σάιτ που ξεχώριζαν για τον πλούτο της ύλης τους, καθώς τα περισσότερα δεν ήταν παρά μια σελίδα με scroll down όσο πάει, επειδή κάθε κλικ ήθελε και από ένα λεπτό να ανοίξει νέο παράθυρο -στο ίδιο παράθυρο, δεν είχε μαγκιές τότε.
Ζητώ δημοσίως συγγνώμη από την ΚΑΕ ΠΑΟΚ για την οικονομική ζημιά που της προκάλεσα φέτος, η οποία ανέρχεται στο ποσό των 95 ευρώ, παρακολουθώντας δεκαεννιά αγώνες της ομάδας δίχως να πληρώσω εισιτήριο για την κόρη μου. Εγώ είμαι κάτοχος εισιτηρίου διαρκείας, η σύζυγός μου πληρώνει αγοράζοντας ξεχωριστό εισιτήριο όποτε έρχεται, αλλά η οκτάχρονη Χουλιγκάνα δεν έχει πληρώσει ποτέ -μέχρι σήμερα, που ενημερώθηκα περί του θέματος και της έδωσα το δικό μου διαρκείας για να μπει στο γήπεδο.
Οι πρώτες μου μνήμες από μπάλα είναι το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1982. Ήμουν επτά χρόνων, έβλεπα τους αγώνες στην καφετέρια του Ζήση και, όπως όλη η τσακαλοπαρέα της γειτονιάς, έφτιαχνα μαζί του το πάνθεον των ηρώων της παιδικής μας ηλικίας ξεκινώντας από το Μουντιάλ της Ισπανίας, μαζί με τα χαρτάκια της Πανίνι και τις σελίδες των Αθλητικών στις εφημερίδες των πατεράδων μας, με τα πολυσέλιδα αφιερώματα μέρες πριν τη διοργάνωση. Ξέραμε ήδη ποιοι θα είναι οι πρωταγωνιστές, αν και δεν είχαμε δει κανέναν να αγωνίζεται εκτός από τα σκόρπια ματς που έδειχνε η κρατική τηλεόραση κάποια Σάββατα -ήμασταν όλοι Λίβερπουλ και Αμβούργο, δηλαδή με τις καλύτερες ομάδες στην Αγγλία και τη Γερμανία που παρακολουθούσαμε στους «ασπρόμαυρους δέκτες» μας εκείνα τα χρόνια.
Όταν αγοράζεις ως πρώτο Thrash δίσκο το Master Of Puppets, που εκείνο το διάστημα είναι «ο τελευταίος των Metallica» και περνάς μισή εφηβεία μαθαίνοντας απ’ έξω κάθε στίχο και κάθε νότα, έρχεται η στιγμή που αποφασίζεις πως, εντάξει, καλά περνάμε ακούγοντας τα ίδια οκτώ κομμάτια τόσο καιρό, αλλά πρέπει να ακούσουμε κάποτε και κάτι διαφορετικό. Συνεπώς, πας στο δισκάδικο και ρωτάς «έχουν βγάλει άλλους δίσκους τούτοι εδώ»; Και σου απαντάει ο τύπος «βεβαίως, έχουν ένα καινούργιο με διασκευές και δύο παλιότερους».
Έτσι τα είχαν τα σκαμπό, δεν πειράξαμε τίποτα. Οι οκτώ τίτλοι μας με απλά μαθηματικά: 12+2, 18-4.
Είχαν εκτελέσει ήδη εννιά παίκτες από κάθε ομάδα, απέμεναν να σουτάρουν ο πρωτάρης Μαλιούφας και ο τερματοφύλακας Φούρτουλα. Ο Τσερνάι έστειλε τον πιτσιρικά. Ο Πφαφ σταμάτησε την μπάλα και τον σημάδεψε για πάντα, από τα πρώτα λεπτά της καριέρας του στο ποδόσφαιρο και τον ΠΑΟΚ. Ο ίδιος ο Βέλγος τερματοφύλακας εκτέλεσε το τελευταίο πέναλτι της βραδιάς, νικώντας τον Φούρτουλα και γράφοντας το τελικό 9-8, ρίχνοντας μια ολόκληρη χώρα σε μια νύχτα με υγρά μάτια και χιλιάδες Παοκτσήδων το επόμενο πρωί στο αεροδρόμιο να αποθεώσουν την ομάδα που επέστρεφε ουσιαστικά ως θριαμβεύτρια, κρατώντας το μεγαλύτερο χειροκρότημα για τον άτυχο της βραδιάς: Τον πιτσιρικά Κώστα Μαλιούφα, που εκείνο το βράδυ έμαθαν όλοι το όνομά του και δε θα το ξεχνούσαν ποτέ.
Δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά, ο Μαλιούφας θα συμπλήρωνε 260 συμμετοχές και 10 γκολ με τη φανέλα του ΠΑΟΚ, κλείνοντας την ασπρόμαυρη καριέρα του με τη νίκη στον Βύρωνα, στις 4 Ιουνίου του 1995, με την οποία γιορτάσαμε το σβήσιμο του πρώτου χρόνου τιμωρίας από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Λίγους μήνες πριν, θα έπαιρνε το πιο μεγάλο χειροκρότημα αυτών των δώδεκα χρόνων, όταν, μετά από μια απίστευτη ευκαιρία που είχε χάσει εξ επαφής, μπροστά από το πέταλο της Θύρας 4, στράφηκε προς εμάς, γονάτισε και έκανε μια ταπεινή χειρονομία ζητώντας συγγνώμη. Ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος.
Καλό το Μέταλ, καλά τα κολλητά παντελόνια και τα ραφτά και οι πεντάλφες και τα αίματα και οι φράντζες και οι χαίτες και η αγριάδα στο βλέμμα, αλλά σαν τα καλά Ρέιβ Πάρτι δεν είχε. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είχαμε ανακαλύψει ένα είδος μουσικής που, μπορεί να μην είχε καμία σχέση με τον Cavalera και τον Mille που προσκυνούσαμε ως σύγχρονους Θεούς, αλλά μας έλκυε και για χάρη του είχαμε κάνει αρκετά καγκουριλίκια, κόντρα σε ό,τι πιστεύαμε (ή πιστεύαμε πως πιστεύαμε) ως φανατικοί μεταλλάδες ντεμέκ σατανιστές και δε συμμαζεύεται. Το πρωί χεντμπάνγκερς, το βράδυ περιστρεφόμενοι.
Μια Εποχή Στο Τσιμέντο
Η ενηλικίωση ενός εφήβου στις τσιμεντένιες κερκίδες της δεκαετίας του ’90, μιας συναρπαστικής οπαδικής περιόδου που άφησε σακατεμένους όσους επέζησαν από τις παγίδες της. Οι εκδρομές, τα συνθήματα, οι πέτρες, τα κλομπ, η πρέζα που μύρισε κάθε φλέβα δεμένη με δίχρωμο κασκόλ.
Ο παράλληλος κόσμος που οι περισσότεροι αγνοούν ή προσποιούνται πως αγνοούν – μια ωδή στην κοινή ουτοπία των «χούλιγκαν», στα παιδιά που δε μεγάλωσαν, στις ζωές που δε θα αφηγηθεί κανείς πέρα από όσους τις είδαν να σβήνουν, Κυριακή με Κυριακή, στις γαλαρίες των πούλμαν και στα κάγκελα των γηπέδων.
Συνάμα, μια νοσταλγική ματιά, σε πρώτο πρόσωπο, από ένα μέλος της κερκίδας του ΠΑΟΚ, που απλώνει στο χαρτί καθετί σοβαρό ή αστείο, σημαντικό ή ασήμαντο μπορεί να ανασύρει από τη μνήμη του, από την πρώτη του στιγμή στους καπνούς του πετάλου μέχρι την τραγωδία που έκλεισε και σημάδεψε ολόκληρη τη δεκαετία, ορίζοντας και το τέλος της «Old School» γενιάς που έθεσε τους κανόνες της οπαδικής ζωής ουρλιάζοντας, χοροπηδώντας κι αιμορραγώντας στα γήπεδα και στους δρόμους.